Matura 2023 – zmiany, wymagania i wnioski dla przyszłych maturzystów

Jak wyglądała matura 2023? Struktura egzaminu, wymagania i najważniejsze zmiany

Nowa rzeczywistość egzaminacyjna i rocznik, który testował system

Matura 2023 była jednym z najczęściej wyszukiwanych tematów wśród uczniów, rodziców i nauczycieli, bo po raz pierwszy wprowadzono egzamin w zupełnie nowej odsłonie, opartej na nowej podstawie programowej, innym podejściu do sprawdzania umiejętności i znacznie większym nacisku na analizę oraz rozumienie tekstu. To był rok, w którym wszyscy — łącznie z komisjami egzaminacyjnymi — uczyli się nowego modelu. Uczniowie mówili o stresie, zaskoczeniu, zagubieniu, ale też o tym, że ta forma egzaminu pokazuje prawdziwe kompetencje, a nie tylko wiedzę pamięciową. Egzamin w tej formie miał za zadanie wyłapać, kto naprawdę potrafi myśleć krytycznie, analizować, pisać i rozwiązywać problemy.

Zmiany były widoczne od pierwszego dnia majowych egzaminów — od konstrukcji arkuszy, przez liczbę stron, aż po sam sposób formułowania poleceń. Nawet osoby, które wcześniej rozwiązywały arkusze próbne, często podkreślały, że właściwa matura była bardziej złożona, bardziej „życiowa” i wymagająca innego podejścia niż poprzednie roczniki.

Najważniejsze różnice między formułą 2015 a formułą 2023

Zmiany nie były kosmetyczne — dotknęły niemal każdego elementu egzaminu. W porównaniu do poprzedniej formuły, maturzysta 2023 musiał zmierzyć się z:

• znacznie większą liczbą zadań wymagających interpretacji,
• nowym systemem oceniania wypowiedzi pisemnej,
• arkuszami, które skupiały się nie na reprodukowaniu wiedzy, ale na jej praktycznym wykorzystaniu,
• zadaniami konstruowanymi tak, by sprawdzić umiejętności analityczne, a nie jedynie zapamiętaną wiedzę.

Największą różnicę czuło się szczególnie w przedmiotach obowiązkowych, takich jak polski, matematyka oraz języki obce. Uczniowie, którzy przygotowywali się „po staremu”, często mieli wrażenie, że egzamin wymaga zupełnie innego rodzaju pracy.

Matura 2023 z języka polskiego – rewolucja w podejściu do literatury i argumentacji

Egzamin z języka polskiego w 2023 roku okazał się dla wielu największym zaskoczeniem. Duża część uczniów uważała, że zmiany poszły w kierunku większego formalizmu i nacisku na logikę wywodu. Sercem całego egzaminu stały się:

• test historycznoliteracki,
• czytanie ze zrozumieniem na poziomie akademickim,
• wypowiedź argumentacyjna,
• praca z fragmentami tekstów literackich i publicystycznych.

Nowa forma wypracowania wymagała nie tylko znajomości lektur obowiązkowych, lecz także umiejętności łączenia tekstów kultury, argumentowania, stosowania przykładów z różnych źródeł. Zmieniło się też podejście do tzw. „motywów literackich” — nie wystarczyło ich znać, trzeba było z nich korzystać w sposób przemyślany i spójny.

Uczniowie najczęściej wskazywali, że:

• polecenia były bardziej skomplikowane,
• zakres wiedzy do opanowania był większy,
• argumentacja musiała być precyzyjna,
• rola logiki tekstu była znacznie większa niż wcześniej.

Ta część egzaminu szczególnie mocno pokazała różnice między uczniami, którzy ćwiczyli pisanie regularnie, a tymi, którzy opierali się głównie na zapamiętywaniu treści.

Matematyka 2023 – nowe typy zadań i mocniejsze osadzenie w codzienności

Egzamin z matematyki również przeszedł zmiany, które dla wielu okazały się wymagające, choć niekoniecznie „trudniejsze” w tradycyjnym sensie. Zmienił się charakter zadań — mniej było klasycznych równań, a więcej sytuacji problemowych, opartych na:

• analizie wykresów,
• interpretacji danych statystycznych,
• czytaniu tabel,
• odwoływaniu się do „życiowych” kontekstów.

Maturzyści mówili o tym, że matematyka w 2023 roku przypominała bardziej egzamin logiczny niż typowy test z liczenia. Zadania otwarte wymagały większej konsekwencji myślenia, a błędy rachunkowe nie decydowały o wszystkim – liczyła się metoda, opis i umiejętność interpretacji.

W praktyce oznaczało to, że:

• klucz stał się bardziej precyzyjny,
• odpowiedzi były mniej schematyczne,
• trzeba było wykazać się rozumieniem, a nie mechanicznym działaniem,
• uczeń musiał znać zasady matematyki, ale też potrafić je wykorzystać w nietypowych kontekstach.

Języki obce – nacisk na realną komunikację

Egzaminy językowe w 2023 roku wprowadziły zmiany, które miały przybliżyć je do międzynarodowych testów certyfikacyjnych. Większą wagę przywiązano do:

• rozumienia tekstu słuchanego,
• umiejętności logicznej interpretacji,
• realnej praktyki językowej,
• budowania dłuższych wypowiedzi pisemnych w sposób komunikatywny.

Zadania wymagały pracy z tekstem, analizowania kontekstu i precyzyjnego dopasowania odpowiedzi, a nie zgadywania na podstawie fragmentarycznych słówek.

Dla wielu uczniów nową trudnością okazał się:

• poziom szczegółowości w części słuchanej,
• bardziej rozbudowany zestaw poleceń,
• większy nacisk na logikę wypowiedzi w części pisemnej.

Przedmioty rozszerzone – co zmieniło się w praktyce?

Rozszerzenia w 2023 roku miały przede wszystkim sprawdzać:

• umiejętność analizy źródeł,
• rozumienie procesów,
• łączenie wiedzy z różnych dziedzin,
• pracę z długimi tekstami, wykresami, mapami, zależnościami.

Aby uzyskać dobry wynik, nie wystarczało nauczyć się definicji. Trzeba było faktycznie rozumieć temat. I chociaż próg zaliczenia nadal nie obowiązywał, to wyniki rozszerzenia decydowały o dostaniu się na studia, co tworzyło ogromną presję.

Organizacja egzaminu – procedury, terminy i ustne z nowymi zasadami

Choć większość uwagi skupiała się na zmianach w treści egzaminów, ważne były także kwestie techniczne. W 2023 roku obowiązywały zasady dotyczące:

• przygotowania do egzaminu ustnego według nowych kryteriów,
• możliwości poprawy egzaminów,
• pisania egzaminów w terminie głównym i dodatkowym,
• odwołań od wyników i przeglądu prac.

Egzamin ustny zyskał bardziej przewidywalną strukturę, ale jednocześnie wymagał od ucznia większej umiejętności formułowania wypowiedzi — nie tylko recytowania wyuczonych treści.

Uczniowie wskazywali, że:

• stres był większy niż w poprzednich latach,
• komisje zwracały większą uwagę na sposób mówienia i rozwijanie myśli,
• pytania były bardziej nakierowane na interpretację, a mniej na wiedzę pamięciową.

Co sprawiło, że matura 2023 stała się tak komentowana?

Najczęściej wymieniane powody to:

• nowość formuły,
• większa objętość arkuszy,
• bardziej szczegółowe polecenia,
• odczuwalny nacisk na analizę,
• konieczność łączenia wiedzy z różnych obszarów,
• brak bezpiecznej rutyny znanej z poprzednich lat.

Dla nauczycieli i uczniów był to sprawdzian tego, jak system edukacji radzi sobie z nowoczesnym podejściem do sprawdzania wiedzy. Dla uczniów – przełomowe doświadczenie, które wymagało innego podejścia do nauki, planowania i zarządzania czasem.

Matura 2023 była dla wielu symbolem zmiany, która ma wpływać na przyszłe roczniki i stać się punktem odniesienia do tego, jak powinny wyglądać egzaminy w XXI wieku.

Wnioski z matury 2023 – trudność egzaminów, najczęstsze problemy uczniów i wskazówki dla kolejnych roczników

Jak maturzyści oceniali poziom trudności egzaminu?

Rok 2023 okazał się wyjątkowy także dlatego, że po egzaminach wybuchła ogromna dyskusja na temat ich poziomu. W mediach społecznościowych dominowały opinie, że matura 2023 była jedną z najbardziej wymagających od wielu lat, zwłaszcza w części z języka polskiego i matematyki. Uczniowie często opisywali, że:

• arkusze były dłuższe niż dotychczas,
• polecenia wymagały kilkuetapowego myślenia,
• nie było miejsca na schematy i rutynę,
• sposób formułowania poleceń wymagał uważnego, analitycznego czytania.

Nie chodziło jednak wyłącznie o trudność sensu stricte, ale o zmianę stylu egzaminu — dla wielu uczniów była to nowość, która wymagała zupełnie innych kompetencji niż te, do których przywykli.

Właśnie dlatego matura 2023 stała się punktem odniesienia do rozmów o tym, jak powinna wyglądać współczesna edukacja: bardziej analityczna, bardziej praktyczna, mniej oparta na pamięciówce.

Najczęstsze błędy maturzystów 2023

Analizy wyników oraz komentarze nauczycieli jasno pokazały, gdzie maturzyści napotkali największe trudności. Wśród najczęstszych problemów znalazły się:

• czytanie polecenia zbyt szybko, co prowadziło do pomyłek,
• brak umiejętności argumentacji w wypracowaniach,
• trudności w pracy z tekstami źródłowymi i tabelami,
• problemy z logicznym łączeniem danych,
• koncentracja na szczegółach zamiast na sensie polecenia,
• brak systematycznego treningu pracy na arkuszach,
• stres egzaminacyjny, który potrafił „wyzerować” część wiedzy,

oraz bardzo częsty problem: nieumiejętność organizacji czasu. Wielu uczniów spędzało zbyt dużo czasu nad pierwszą częścią arkusza, pozostawiając wypowiedź pisemną — zwłaszcza z polskiego — na ostatnie minuty.

Co mówią wyniki matur 2023?

Chociaż szczegółowe analizy różniły się w zależności od przedmiotu, można było dostrzec wyraźne trendy:

• najlepiej wypadły zadania zamknięte prostsze,
• słabiej – zadania otwarte, wymagające objaśnienia toku myślenia,
• największe trudności pojawiły się tam, gdzie trzeba było pracować z tekstem źródłowym,
• wypracowania różniły się jakością w sposób znacznie bardziej zauważalny niż w poprzednich latach.

To pokazało, że nowa formuła faktycznie sprawdzała kompetencje, a nie tylko zapamiętane treści, i że uczniowie o dobrym warsztacie analitycznym radzili sobie znacznie lepiej.

Co mogą wyciągnąć z tego przyszli maturzyści?

Doświadczenia matur 2023 stały się swego rodzaju instrukcją, której mogą używać kolejne roczniki. Najważniejsze wnioski to:

• regularna praca z arkuszami — nie tylko rozwiązywanie, ale analiza błędów;
• opracowanie własnych schematów pracy z tekstem;
• uczenie się metody, nie tylko wiedzy;
• ćwiczenie argumentacji i logicznego budowania wypowiedzi;
• skupienie na umiejętnościach, których wymaga egzamin – czytaniu, analizie, interpretacji;
• budowanie odporności psychicznej, zwłaszcza w kontekście stresu egzaminacyjnego.

Wielu nauczycieli rekomenduje także tworzenie własnych miniprojektów edukacyjnych: krótkich esejów, analiz tekstów, notatek wizualnych i symulacji egzaminacyjnych. To właśnie praktyka okazała się najskuteczniejsza.

Jak rodzice i nauczyciele mogą wspierać maturzystów?

Zmiany w maturze 2023 pokazały również, że wsparcie otoczenia ma ogromne znaczenie. Skuteczna pomoc to przede wszystkim:

• rozsądna organizacja czasu nauki,
• unikanie presji,
• ćwiczenie odporności psychicznej,
• pomoc w planowaniu powtórek,
• tworzenie bezpiecznej przestrzeni do nauki,
• zachęcanie do odpoczynku i zdrowej rutyny.

Nauczyciele z kolei podkreślali, że trzeba uczyć mniej „encyklopedycznie”, a bardziej projektowo i kompetencyjnie.

Jak wykorzystać arkusze z matury 2023 w przygotowaniach?

Arkusze z tego roku są niezwykle wartościowe jako narzędzie treningowe, ponieważ odzwierciedlają nową filozofię egzaminu. Można je wykorzystać, aby:

• przećwiczyć zarządzanie czasem,
• nauczyć się analizować schematy poleceń,
• dobrać najlepszą strategię rozwiązywania arkusza,
• określić swoje słabe i mocne strony,
• zrozumieć, jak CKE formułuje wymagania.

Dobrą praktyką jest także tworzenie własnych notatek z rozwiązywania arkuszy — dzięki temu łatwiej zrozumieć, gdzie popełnia się błędy i na co zwracać szczególną uwagę.

Dlaczego matura 2023 stała się przełomowa?

Ten egzamin stał się wyraźnym sygnałem, że system edukacji w Polsce zmierza w kierunku bardziej praktycznego i kompetencyjnego podejścia. Matura 2023 była testem nie tylko dla uczniów, ale dla całego systemu — od szkół, przez komisje, po sposób przygotowywania programów edukacyjnych. To właśnie dlatego tak szeroko o niej dyskutowano i dlaczego pozostaje punktem odniesienia dla kolejnych roczników.

To, co dla maturzystów było stresujące, dla przyszłych może być drogowskazem — wskazującym, jak się uczyć, jak planować pracę i jak rozwijać kompetencje, które przydadzą się nie tylko na egzaminie, lecz także w życiu.